Tại Bạc Liêu, chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam đã kết hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NNPTNT) cùng Sở NNPTNT Bạc Liêu để tổ chức một hội thảo quan trọng về việc phát triển ngành tôm ít phát thải và bền vững tại Việt Nam.
Giảm phát thải trong lĩnh vực nông nghiệp
Đặt vấn đề giảm phát thải trong lĩnh vực nông nghiệp, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NNPTNT) đã nhấn mạnh rằng Thủ tướng Chính phủ đã cam kết tại COP 26 rằng đến năm 2050, Việt Nam sẽ đạt được mục tiêu đưa phát thải khí nhà kính về 0, tức là “Net – Zero” về phát thải. Điều này yêu cầu ngành nông nghiệp phải nỗ lực và thúc đẩy các giải pháp hiệu quả để giảm phát thải trong mọi lĩnh vực nông nghiệp.
Vào năm 2011, Bộ đã lãnh đạo việc thành lập nhóm Hợp tác Công tư (PPP) trong ngành hàng thủy sản với 4 thành viên ban đầu, và hiện nay nhóm đã mở rộng lên 7 thành viên. Nhóm này, dưới sự đồng trưởng nhóm của Cục Thủy sản (D-FISH), Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức – GIZ và Công ty Tập đoàn Thủy sản Minh Phú, đã huy động một số nguồn lực quốc tế, bao gồm cả tài chính và kỹ thuật, để hỗ trợ ngành thủy sản chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh với mục tiêu giảm phát thải.
Ông Nhữ Văn Cẩn – Phó Cục trưởng Cục Thủy sản cho biết rằng trong khoảng thời gian 10 năm từ 2012 đến 2022, diện tích nuôi tôm nước lợ tại Việt Nam đã tăng gấp 1,2 lần, từ 644.000ha lên 737.000ha; sản lượng tăng gấp 2,29 lần, từ mức 463.000 tấn năm 2012 lên hơn 1 triệu tấn vào năm 2022. Kim ngạch xuất khẩu tôm cũng đã tăng gấp 2,27 lần, từ 2,1 tỷ USD năm 2012 lên 4,3 tỷ USD.
Ngành tôm đã phát triển mạnh mẽ tuy nhiên cũng gặp phải nhiều vấn đề, bao gồm mức độ thâm canh không đồng đều, hạ tầng khu vực nuôi tôm hạn chế, quy mô nhỏ, vấn đề về nguồn nước cấp và thoát nước chưa đồng bộ, tạo ra khó khăn trong quá trình sản xuất và tăng nguy cơ ô nhiễm môi trường cũng như dịch bệnh. Chi phí sản xuất còn cao do chưa có sự chủ động trong việc quản lý nguồn tôm giống…
PGS-TS Võ Nam Sơn từ Trường ĐH Cần Thơ cho biết rằng trong chuỗi giá trị của ngành hàng tôm, có nhiều công đoạn gây ra phát thải khí nhà kính. Ví dụ như khâu nuôi tôm gây ra phát thải do sử dụng các nguồn năng lượng như dầu/xăng, điện, vôi, phân bón, thức ăn, chế phẩm sinh học… Còn với công đoạn chế biến tôm, việc sử dụng dầu/xăng, điện, khí NH3 và các dung dịch làm lạnh khác, cũng như các quá trình vận chuyển/lưu kho đều tạo ra phát thải khí nhà kính.
Thúc đẩy chuỗi giá trị tôm – lúa
Nhóm nghiên cứu từ Trường ĐH Cần Thơ đã đo lường lượng phát thải khí nhà kính đối với từng mô hình nuôi tôm (kgCO2 tương đương/kg tôm tươi) và cho thấy rằng: Nuôi thâm canh là 9,3; nuôi siêu thâm canh là 11,7; và nuôi siêu thâm canh theo chuẩn ASC là 12,5.
Trong khi đó, lượng phát thải ở các mô hình nuôi tôm theo hướng xanh lại rất thấp, tiệm cận mức Nét – Zero: Nuôi tôm rừng 0,8; nuôi tôm rừng hữu cơ 0,3; nuôi tôm quảnh canh cải tiến 0,7; và mô hình xen canh lúa – tôm chỉ 1,3.
Thúc đẩy chuỗi giá trị tôm – lúa, ông Patrick Haveman – Phó Đại diện UNDP tại Việt Nam nhận định rằng ĐBSCL có nhiều tiềm năng để tái cấu trúc lại chuỗi cung ứng tôm tự nhiên.