Vượt qua trở ngại…
Câu chuyện ngăn chặn sự lây lan của Dịch tả lợn châu Phi (ASF) luôn là mối quan tâm của người chăn nuôi trên toàn thế giới trước khi Việt Nam phát triển thành công vắc-xin Dịch tả lợn châu Phi. Tiến sĩ Trần Xuân Hạnh, Phó Tổng Giám đốc Công ty Navetco, nêu ra nhiều thách thức trong việc nghiên cứu và sản xuất vắc xin ASF, trong đó tính phức tạp của virus ASF là yếu tố then chốt.
Loại virus này, có đặc điểm là kích thước đáng kể và cấu trúc phức tạp, gây ra những khó khăn to lớn trong việc tìm hiểu cơ chế miễn dịch của nó, bất chấp các nghiên cứu sâu rộng về khả năng gây bệnh và dịch tễ học của nó. Tính sẵn có của thông tin hạn chế đã làm tăng thêm thách thức này, đòi hỏi Navetco phải thiết lập các quy trình toàn diện để sản xuất, lưu trữ, đảm bảo chất lượng và các giao thức ứng dụng từ đầu, làm tăng thêm độ phức tạp.
Hơn nữa, việc đánh giá tính phù hợp của chủng vi rút được cung cấp đối với chủng ASF hiện hành ảnh hưởng đến lợn ở Việt Nam đã làm tăng thêm sự phức tạp. Việc thiếu địa điểm thử nghiệm thích hợp cho loại vắc xin mới lại gây ra một trở ngại khác.
Tuy nhiên, tận dụng chuyên môn, quyết tâm và niềm đam mê khoa học, Navetco cuối cùng đã thành công trong việc phát triển vắc xin Dịch tả lợn Châu Phi – NAVET-ASFVAC.
Vắc xin NAVET-ASFVAC là thành quả hợp tác giữa Navetco, một công ty con của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam và Trung tâm Dịch bệnh Động vật Đảo Plum (IPADC) của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA).
Được sự chấp thuận của Cục Thú y Việt Nam, Navetco đã nhận được chủng virus ASFV-G-delta-I 177L và chuyển giao công nghệ từ Trung tâm Bệnh động vật Đảo Plum, dẫn đến vắc xin được cấp phép lưu hành theo số đăng ký TWII-171 và số giấy chứng nhận lưu hành Công văn 538/QLT-SX 22 cấp ngày 18/5/2022.
Đánh giá thử nghiệm mở rộng
Navetco đã trải qua nhiều thử nghiệm thực địa được giám sát và trong phòng thí nghiệm để đảm bảo đánh giá khách quan và hiệu quả về vắc xin ASF.
Kết quả đánh giá chủng virus ASFV-G-delta-I 177L cho thấy nó có liên kết với kiểu gen II và có kháng nguyên tương tự chủng virus ASF gây bệnh phổ biến trên đàn lợn ở Việt Nam. Điều này ngụ ý rằng vắc-xin chứa chủng này có thể tạo ra khả năng miễn dịch chống lại chủng ASF đang lưu hành.
Thử nghiệm trong phòng thí nghiệm đã xác minh tính an toàn của vắc xin khi dùng với liều cao gấp 5-10 lần so với liều lượng thực tế, trong khi xét nghiệm ELISA được tiến hành sau 28 ngày tiêm chủng cho thấy phản ứng kháng thể đáng chú ý là 85-96% ở lợn được tiêm phòng. Ngoài ra, sáu lô lợn được tiêm phòng liên tiếp cho thấy khả năng bảo vệ 100% sau thử thách và không có trường hợp tử vong nào ở lợn không được tiêm phòng.
Navetco đã sản xuất thành công hơn 13 lô vắc xin đáp ứng các tiêu chí chất lượng nghiêm ngặt, được chứng nhận vô trùng, độ tinh khiết, an toàn và hiệu quả từ Trung tâm Kiểm nghiệm Thuốc Thú y Quốc gia. Sau khi được cấp giấy phép sản xuất, lưu hành thuốc NAVET-ASFVAC, việc triển khai thuốc theo chỉ đạo của Bộ đã có những tiến triển thuận lợi trong công tác phòng, chống dịch bệnh.
Xác thực toàn cầu
Việc Navetco nghiên cứu và sản xuất thành công vắc xin ASF đã nhận được sự ngưỡng mộ cả trong nước và quốc tế. Các thử nghiệm được thực hiện ở nước ngoài cũng cho thấy kết quả đầy hứa hẹn.
Dưới sự chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, một nhóm kỹ thuật gồm các quan chức của Cục Thú y và Navetco đã tiến hành thử nghiệm vắc xin tại Cộng hòa Dominica từ ngày 15 tháng 5 đến ngày 19 tháng 6 năm 2023. Các thử nghiệm này đã chứng minh tính an toàn và hiệu quả của vắc xin , cho thấy phản ứng miễn dịch mạnh mẽ ở lợn.
Hiện tại, sau khi nhận được chỉ thị chính thức (số 4870/BNN-TY, ban hành ngày 24 tháng 7 năm 2023) cho phép sử dụng NAVET-ASFVAC để tiêm chủng phòng chống ASF trên toàn quốc, vắc xin này đã được cấp phép hợp pháp để sản xuất, sử dụng và có khả năng xuất khẩu.
Tuy nhiên, bất chấp sự cho phép này, Tiến sĩ Trần Xuân Hạnh đã chỉ ra rằng sự hiểu biết hạn chế và sự do dự của công chúng đối với vắc xin đã cản trở việc áp dụng rộng rãi vắc xin này. Sự thiếu chấp nhận này có khả năng góp phần gây ra những đợt bùng phát gần đây ở lợn.
Sự sẵn sàng và phòng chống dịch bệnh
Việc chủ động áp dụng vắc-xin ASF là rất quan trọng để ngăn chặn chu kỳ tái phát bệnh ngày càng gia tăng, thiệt hại về vật nuôi và gia tăng lây truyền trong cộng đồng. Việc thực hiện các chính sách tiêm phòng bắt buộc cho lợn sẽ là bước đi chủ động nhằm hạn chế sự lây lan của virus.
Navetco, được trang bị cơ sở hạ tầng, chuyên môn và kinh nghiệm, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu vắc xin trong nước. Mặc dù nhận được yêu cầu từ nhiều đối tác quốc tế, việc xuất khẩu vắc xin là một quá trình kéo dài, đòi hỏi phải đánh giá hiệu quả nghiêm ngặt ở các nước nhập khẩu, tương tự như các quy trình nghiêm ngặt của Việt Nam.
Ưu tiên thị trường nội địa, Navetco đặt mục tiêu giảm thiểu tác động của ASF tại Việt Nam, nhấn mạnh sự sẵn sàng đóng góp vào các biện pháp kiểm soát dịch bệnh cả trong nước và toàn cầu.