Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện đang sở hữu diện tích trồng sầu riêng lên đến 33,2 ngàn ha, chiếm khoảng 30% diện tích trồng sầu riêng của toàn quốc. Việc sản xuất sầu riêng tại ĐBSCL không chỉ mang lại nguồn thu nhập mà còn góp phần quan trọng trong việc giảm nghèo, xóa đói và tạo việc làm cho đông đảo lao động tham gia chuỗi cung ứng. Đồng thời, hoạt động xuất khẩu này cũng đóng góp vào dự trữ ngoại tệ của quốc gia.
Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang tác động tiêu cực đến sản xuất sầu riêng tại nhiều địa phương ở ĐBSCL, đặc biệt là các khu vực dễ bị xâm nhập mặn và hạn chế vào mùa khô.
Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam bộ, Elnino sẽ tiếp tục duy trì đến khoảng tháng 4/2024. Mùa mưa 2023 có khả năng kết thúc sớm và dự báo nồng độ mặn tại các sông trong mùa khô 2023 – 2024 sẽ tăng cao. Tình hình này có thể gây nguy hiểm lớn cho những người trồng sầu riêng, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất sản xuất và thậm chí gây hại đến cây trồng.
Dự án Khuyến nông Trung ương “Xây dựng mô hình vườn mẫu cây ăn quả thích ứng với biến đổi khí hậu ở ĐBSCL”, do Viện Cây ăn quả miền Nam đứng đầu, đã triển khai các mô hình trồng sầu riêng áp dụng các biện pháp hạn chế tác động của biến đổi khí hậu. Các biện pháp như tiết kiệm nước khi tưới, ứng dụng các biện pháp chống hạn và xâm nhập mặn đã được thực hiện tại các tỉnh Tiền Giang, Long An và Hậu Giang.
Viện đã chuyển giao cho nhà vườn các giải pháp phòng chống hạn, xâm nhập mặn trên cây sầu riêng thông qua các lớp tập huấn trong và ngoài mô hình.
Dưới đây là một số giải pháp phòng chống hạn mặn cho cây sầu riêng trong mùa khô, được tóm tắt và chuyển giao để nhiều nhà vườn có thể áp dụng:
Chăm sóc cây sầu riêng trước giai đoạn xâm nhập mặn:
– Bước 1: Rửa mặn cho đất.
Sau khi kết thúc mặn, tưới ngọt liên tục 3 – 5 ngày (ngày tưới 2 – 3 lần, mỗi lần 15 – 30 phút, tưới bằng béc phun) để rửa trôi muối tích tụ trong đất.
Tiến hành bón vôi 2 – 3kg/cây và tưới nước sạch để vôi tan trong đất, các ion Canxi từ vôi sẽ đẩy các ion Natri bám trên bề mặt keo đất ra ngoài dung dịch để sớm bị rửa trôi.
– Bước 2: Phục hồi bộ rễ và bộ lá.
7 – 10 ngày sau khi tưới nước ngọt và bón vôi cho đất để rửa mặn, cần tiến hành bón phân hữu cơ sinh học như đạm cá, humic, Trichoderma, Mycorrhiza… để giúp cây sầu riêng phục hồi bộ rễ.
Lưu ý: Trong giai đoạn này tuyệt đối không bón phân hóa học cho cây sầu riêng.
Song song với việc tái tạo bộ rễ mới, sẽ tiến hành khôi phục bộ lá bằng các loại dinh dưỡng ở dạng hữu cơ – sinh học phun qua lá.
– Bước 3: Hỗ trợ bộ lá phát triển.
Sau 10 ngày kể từ khi bón phân khôi phục bộ rễ thì tiếp tục tiến hành phun qua lá bằng các loại dinh dưỡng ở dạng hữu cơ – sinh học.
– Bước 4: Hỗ trợ bộ rễ và hoàn thiện bộ lá
Sau 10 ngày thực hiện Bước 3, sử dụng phân bón tương tự như ở Bước 2.
– Bước 5: Tăng cường hấp thu dinh dưỡng và quang hợp
Sau Bước 4 được 20 ngày, tiến hành bón gốc phân hữu cơ vi sinh (phân hữu cơ nở) và phun qua lá các loại dinh dưỡng ở dạng hữu cơ – sinh học.
Các bước này nhằm giúp nhà vườn có khả năng phục hồi cây sầu riêng sau khi chịu ảnh hưởng từ hạn mặn, tùy thuộc vào tình hình cụ thể của từng vườn và nguồn tài nguyên nông nghiệp có sẵn tại địa