Phát triển giống lợn đen đặc sản theo chuỗi giá trị thương hiệu
Lợn đen, một giống lợn đặc trưng của tỉnh Hà Giang, là kết quả của quá trình nuôi chăn tự nhiên từ người dân tộc. Hướng tới việc phát triển chăn nuôi giống lợn đen bản địa theo tiêu chuẩn an toàn sinh học, chuẩn VietGAHP, liên kết với việc xây dựng hệ thống chuỗi giá trị thương hiệu, tỉnh Hà Giang đã chọn lựa mục tiêu quan trọng này.
Hiện tại, tổng số lượng lợn đen trong địa phương ước tính khoảng 148.583 con, chủ yếu tập trung tại 4 huyện vùng cao núi đá ở phía Bắc như Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc cùng với chăn nuôi phân bố rải rác tại 2 huyện núi đất phía Tây như Xín Mần và Hoàng Su Phì.
Sản lượng thịt lợn đen xuất chuồng đạt trung bình 7.772 tấn/năm, với sự tham gia của 90 doanh nghiệp, hợp tác xã và cơ sở chăn nuôi tham gia vào việc chế biến sản phẩm lợn đen đặc sản.
Tỉnh Hà Giang đặt mục tiêu đến năm 2025, tổng số lượng lợn đen đạt 168.708 con, sản lượng thịt lợn đen xuất chuồng đạt 8.283 tấn/năm; đồng thời, xây dựng chuỗi giá trị có chỉ dẫn địa lý và bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa lợn đen Lũng Pù tại huyện Mèo Vạc.
Tuy nhiên, để thúc đẩy phát triển chăn nuôi lợn đen bản địa theo tiêu chuẩn an toàn sinh học, từng bước tạo dựng thương hiệu sản phẩm tại Hà Giang, vẫn còn phải đối mặt với nhiều khó khăn. Nhiều hộ vẫn tiếp tục chăn nuôi theo phương pháp thả tự nhiên; quy mô chăn nuôi của các nông hộ chiếm tỷ lệ lớn (trên 70%), với hệ thống chuồng trại không đồng bộ, dẫn đến việc thực hiện an toàn sinh học và tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất gặp nhiều khó khăn, từ đó tăng cao rủi ro của dịch bệnh.
Thị trường tiêu thụ sản phẩm không ổn định, biến động giá cả cùng với sự tăng cao của giá vật tư đầu vào, góp phần làm thiếu bền vững cho ngành. Liên kết giữa quá trình chăn nuôi với việc giết mổ, chế biến sản phẩm và xây dựng thương hiệu cũng chưa được thực hiện một cách chặt chẽ.
Năm 2018, tỉnh Hà Giang đã triển khai Dự án “Xây dựng mô hình chăn nuôi lợn sinh sản giống bản địa (Lợn Lũng Pù, Lợn Mán, Lợn Mường Khương, …) theo hướng an toàn sinh học có giá trị kinh tế cao” tại một số tỉnh miền núi phía Bắc.
Dự án này đã nâng cao nhận thức về kỹ thuật chăn nuôi lợn bản địa, khuyến khích các hộ dân đầu tư tích cực vào việc xây dựng chuồng trại, lựa chọn giống, chăm sóc, nuôi dưỡng và thú y phòng trị bệnh, đặc biệt là áp dụng kỹ thuật an toàn sinh học, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh, nâng cao chất lượng của lợn bản địa tại địa phương.
Đầu tư vào việc xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi lợn đen theo hướng hữu cơ, HTX Tuấn Dũng tại thị trấn Mèo Vạc được giao nhiệm vụ thực hiện bảo tồn và phát triển giống lợn đen Lũng Pù.
Đầu tư xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi lợn đen theo hướng hữu cơ
Hiện tại, HTX đang duy trì nuôi hơn 100 con lợn nái sinh sản cùng 300 con lợn thịt thương phẩm, cung cấp hàng năm khoảng 1.500 con lợn giống chất lượng tốt cho bà con chăn nuôi. Sản phẩm thịt lợn đen Lũng Pù của HTX Tuấn Dũng đã được công nhận là sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP cấp tỉnh.
Theo ông Thèn Văn Hải, Giám đốc HTX Tuấn Dũng, giống lợn đen Lũng Pù đã được thuần hóa từ lâu và rất phù hợp với điều kiện chăn nuôi của người dân vùng cao ở Hà Giang.
Lợn đen Lũng Pù có tầm vóc to lớn, chỉ với phương pháp nuôi kham khổ, ăn ngô kèm theo lá và rau rừng, trong vòng 10 – 12 tháng đã đạt trọng lượng 80 – 90kg/con.
Theo ông Hải, đây là giống lợn chiếm tỷ lệ cao nhất và có chất lượng tốt nhất so với các giống lợn địa phương khác tại Hà Giang.
Nhờ việc được đầu tư mạnh mẽ, áp dụng các kỹ thuật hiện đại vào quy trình chăm sóc, sau hơn 2 năm chăn nuôi lợn đen Lũng Pù, HTX Tuấn Dũng đã thuần hóa thành công giống lợn bản địa này. Thành quả từ việc chăn nuôi thành công giống lợn đen đặc sản đã giúp HTX Tuấn Dũng đạt doanh thu hơn 7,6 tỷ đồng/năm.
Theo lãnh đạo huyện Mèo Vạc, giống lợn Lũng Pù có nguồn gốc từ xã Lũng Pù, huyện Mèo Vạc. Hiện tại, toàn bộ huyện Mèo Vạc đang nuôi trên 33.000 con lợn Lũng Pù, do 11.334 hộ dân chăn nuôi, trong đó, HTX Tuấn Dũng sở hữu trang trại chăn nuôi lợn đặc sản quy mô lớn nhất và nhì tại Hà Giang.
Ông Nguyễn Cao Cường, Chủ tịch UBND huyện Mèo Vạc cho biết, huyện đã và đang đề xuất nhiều giải pháp phát triển đàn lợn Lũng Pù, trong đó có nhiều chính sách hỗ trợ đặc biệt, tập trung vào các giải pháp tiêu thụ, chế biến sản phẩm, phòng chống dịch bệnh… và sẽ chú trọng hỗ trợ đặc biệt cho HTX Tuấn Dũng trong các chính sách này.
Để triển khai dự án “Xây dựng mô hình chăn nuôi lợn sinh sản giống bản địa (Lợn Lũng Pù, Lợn Mán, Lợn Mường Khương,…) theo hướng an toàn sinh học có giá trị kinh tế cao”, các huyện của tỉnh Hà Giang đã thực hiện nhiều phương án liên kết phát triển sản xuất.
Ví dụ như: thực hiện mô hình chăn nuôi duy trì và phát triển lợn đen bản địa liên kết với tiêu thụ sản phẩm tại xã Ngọc Đường, thành phố Hà Giang; mô hình chăn nuôi sản xuất giống lợn đen theo hình thức trang trại và nông hộ; chăn nuôi lợn nái sinh sản tại các xã Lũng Pù, Pả Vi (huyện Mèo Vạc), xã Lũng Thầu, Sủng Trái (huyện Đồng Văn), xã Lũng Hồ, Đường Thượng (huyện Yên Minh).
Đặc biệt, từ năm 2022, các chương trình mục tiêu quốc gia đã khuyến khích nhiều hộ dân chọn lựa phát triển cộng đồng chăn nuôi lợn đen bản địa.
Hiện tại, tỉnh Hà Giang có 5 sản phẩm từ thịt lợn đen đã được phân hạng sản phẩm OCOP 3 sao, bao gồm: thịt lợn đen, thịt lợn đen treo gác bếp, sườn lợn đen treo gác bếp, lạp sường lợn đen…
Năm 2023, tỉnh Hà Giang đã duyệt dự án hỗ trợ phát triển chăn nuôi lợn đen bản địa nhằm mở rộng quy mô chăn nuôi lợn đen theo hướng hữu cơ, liên kết theo chuỗi giá trị gắn với sản xuất, chế biến, xây dựng thương hiệu lợn đen hữu cơ Hà Giang.