Trong bối cảnh khó khăn về kinh tế, năm 2023, ngành nông nghiệp đã chứng minh sức mạnh của mình với mức tăng trưởng ấn tượng, đạt 3,83% – con số cao nhất trong thập kỷ qua. Ngành tiếp tục khẳng định vị thế “trụ đỡ của nền kinh tế” với thành công nổi bật.
Đặc biệt ngành nông nghiệp có một “cú đúp” lịch sử khi doanh số xuất khẩu vượt qua mốc 53 tỷ USD. Sản phẩm như sầu riêng, cà phê, và lúa gạo đã đóng góp lớn vào thành công này, mang lại thu nhập khổng lồ cho hàng ngàn nông dân. Đây là một chiến tích đáng kể, làm tăng cường đáng kể nguồn lực tài chính và tạo đà tích cực cho phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam.
Hàng ngàn nông dân thu tiền tỉ
Khi nói đến sầu riêng ở tỉnh Bình Phước, không thể không đề cập đến ông Trương Văn Đảo, người quản lý một vườn sầu riêng tại thôn Bàu Nghé, xã Phước Tín, thị xã Phước Long.
Với hơn 30 ha đất trồng sầu riêng, trong đó có khoảng 20 ha với sầu riêng 5-6 năm tuổi và phần còn lại là cây sầu riêng từ 1-4 năm tuổi, vụ mùa năm nay, ông Đảo đã thu hoạch được hơn 300 tấn quả. Với giá bán trung bình là 60.000 đồng/kg, ông đã thu về hơn 18 tỷ đồng, tăng 13 tỷ đồng so với năm trước.
“Tôi đang tập trung nâng cao chất lượng chăm sóc cây, thậm chí có kế hoạch mở rộng diện tích vì dự đoán giá sẽ duy trì ổn định ở mức cao trong năm tới. Nếu vườn đạt khoảng 400-450 tấn trái sầu riêng vào năm 2024, kết hợp với giá bán ổn định, thu nhập của tôi sẽ có bước tăng mạnh”, ông Đảo tự tin khẳng định.
Sầu riêng, cùng với cà phê và lúa gạo, đã trở thành ba mặt hàng đẩy mạnh tăng trưởng, đóng góp mạnh mẽ vào kim ngạch xuất khẩu nông sản trong năm 2023. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp mà còn biến hàng ngàn nông dân thành những triệu phú nông nghiệp.
Ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, chia sẻ trong cuộc trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 30-12, cho biết với sản lượng sầu riêng năm nay vượt 1 triệu tấn (tăng 15,9% so với năm 2022), doanh số xuất khẩu sầu riêng trong năm 2023 đạt mức kỷ lục gần 2,3 tỷ USD, tăng 5 lần so với năm 2022 và gấp 10 lần so với năm 2021.
Hiện nay, sầu riêng tươi xuất khẩu đến 24 thị trường, trong khi sầu riêng đông lạnh cũng có mặt tại 23 thị trường xuất khẩu. Trong số này, thị trường Trung Quốc chiếm 90% tổng lượng sầu riêng tươi xuất khẩu. Dự kiến năm 2024, sẽ mở rộng hướng đến nhiều thị trường khác nhau để tăng cường dư địa xuất khẩu.
“Dư địa của sầu riêng ở thị trường Trung Quốc vẫn còn rất lớn, do đó giá trị xuất khẩu qua thị trường này có thể duy trì ổn định ở mức cao trong thời gian tới. Dự kiến giá sầu riêng tươi năm 2024 có thể bằng hoặc giảm nhẹ so với năm 2023”, ông Nguyên khẳng định.
Giám đốc một doanh nghiệp xuất khẩu trái cây cũng cho rằng, với điều kiện thuận lợi và việc xuất khẩu sầu riêng đóng lạnh vào thị trường Trung Quốc, giá trị xuất khẩu có thể đạt khoảng 2,8-3 tỷ USD trong năm 2024, trong đó giá trị xuất khẩu sầu riêng đóng lạnh có thể đạt 500-600 triệu USD. Thậm chí, trong những năm tiếp theo, giá trị xuất khẩu có thể tiến gần đến con số 4-4,5 tỷ USD, tiệm cận giá trị xuất khẩu lúa gạo.
Gạo, cà phê trên đỉnh thế giới
Ngành lúa gạo đã thiết lập một kỷ lục ấn tượng, với mục tiêu xuất khẩu 7 triệu tấn gạo, nhưng kết quả cuối cùng đạt tới 7,8 triệu tấn vào tháng 11. Giá gạo xuất khẩu liên tục tăng, đặc biệt là trong tuần 3 tháng 12, khi đạt mức 663 USD/tấn, cao nhất trong nhiều năm qua. Hiệp hội Lương thực Việt Nam dự đoán xuất khẩu gạo năm 2023 có thể lên tới 8,2 triệu tấn, với kim ngạch gần 4,8 tỉ USD, mức cao chưa từng có từ năm 1989.
Điều đặc biệt, thương hiệu gạo Việt đã ngày càng khẳng định tầm vóc trên thị trường quốc tế, đặc biệt là gạo ST25 đã được vinh danh là gạo ngon nhất thế giới năm 2023. Sự thành công này còn được nhấn mạnh bởi ưu đãi thuế quan mà ST25 và 10 giống gạo khác của Việt Nam hưởng khi xuất khẩu vào thị trường Liên minh châu Âu từ ngày 19-12, tạo đà cho sự tăng trưởng mạnh mẽ của ngành gạo Việt vào năm 2024.
Không kém phần lấp lánh, xuất khẩu cà phê trong năm 2023 cũng là điểm đáng chú ý. Nhiều nhà nhập khẩu đổ về Việt Nam, giá bán cà phê liên tục tăng, với mức giá chạm mốc lịch sử 70.000 đồng/kg vào cuối tháng 11. Tính đến hết tháng 11, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt khoảng 3,5 tỉ USD. Dự báo, với sức sống của ngành cà phê, giá cà phê ở Việt Nam tiếp tục tăng, và kim ngạch xuất khẩu có thể đạt từ 4,5 đến 5 tỉ USD vào năm 2024.
Hướng tới mục tiêu xuất khẩu 55 tỉ USD
Gần cuối năm, nông dân Việt Nam liên tục đón nhận những tin vui khi các mặt hàng nông sản không chỉ giữ vững giá cao từ đầu năm mà còn ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể trong doanh số xuất khẩu. Hiệp hội Rau quả Việt Nam thông báo rằng xuất khẩu mít trái năm 2023 đã tăng trưởng đến 40%, trong khi xuất khẩu dừa tươi cũng có sự tăng trưởng tích cực.
Ông Nguyễn Đình Tùng, tổng giám đốc Công ty Vina T&T (TP.HCM), chia sẻ trong cuộc trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 30-12, rằng thị trường rau củ quả xuất khẩu của Việt Nam nói chung trong năm 2024 dự kiến sẽ duy trì ổn định và có khả năng tăng trưởng mạnh mẽ. Ông nhấn mạnh rằng kim ngạch xuất khẩu qua thị trường Trung Quốc có khả năng vẫn sẽ tốt nhờ sầu riêng và nhiều sản phẩm trái cây khác xuất khẩu sang quốc gia này.
“Dưa hấu Việt Nam đã được Trung Quốc mở cửa chính ngạch, và đầu năm 2024, dự kiến bưởi và dừa cũng sẽ được xuất khẩu chính ngạch qua thị trường này. Trong khi đó, chanh dây và bưởi tiếp tục xuất khẩu ổn định vào thị trường Mỹ. New Zealand, với kim ngạch ngày càng tăng, còn dư địa lớn cho xuất khẩu dừa”, ông Tùng giải thích.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định rằng năm 2024, nền kinh tế dự kiến sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, từ giá vật tư nguyên liệu đầu vào cao cho sản xuất nông nghiệp đến dịch bệnh trên cây trồng và vật nuôi. Điều kiện thời tiết cũng có những biến động không bình thường, từ mưa lũ đến nắng nóng và nguy cơ hạn hán nặng nề do El Nino. Đặc biệt, tác động từ xung đột và bất ổn thế giới cũng đang là mối lo ngại.
Tuy nhiên, ngành nông nghiệp vẫn đặt ra mục tiêu phát triển, với các chỉ tiêu năm 2024 như tăng trưởng GDP toàn ngành ở mức 3-3,5%. Trong đó, giá trị sản xuất lĩnh vực trồng trọt dự kiến tăng 2-2,2%, chăn nuôi 4-5%, và thủy sản 3,7-4%. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản dự kiến khoảng 54-55 tỉ USD, và tỉ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới 80%.
Tập trung chuyển đổi số nông nghiệp, sản xuất hàng hóa lớn
Ngày 30-12, tại hội nghị đối thoại với nông dân Việt Nam năm 2023 ở Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kiểm điểm những thành tựu và thách thức của ngành nông nghiệp.
Thủ tướng đánh giá rằng nông nghiệp Việt Nam trong những năm gần đây đã duy trì được tốc độ tăng trưởng ổn định, vượt qua các chỉ tiêu đề ra. Tăng trưởng GDP nông nghiệp năm 2023 đạt 3,83%, là mức cao nhất trong nhiều năm. Kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản duy trì ở mức cao với 10 nhóm ngành có kim ngạch xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên, và giá trị thặng dư thương mại năm 2023 ước đạt 11 tỷ USD. Các sản phẩm như lúa gạo, cà phê, rau quả, tôm, cá tra đều góp phần tích cực vào thành tựu này.
Năm 2023 cũng đánh dấu sự kiện quan trọng khi lần đầu tiên Việt Nam xuất khẩu trên 8 triệu tấn gạo, với tổng giá trị 4,8 tỷ USD.
Tuy nhiên, Thủ tướng cũng lưu ý đến một số vấn đề tồn tại và hạn chế trong ngành nông nghiệp, nông dân, và nông thôn. Ông nhấn mạnh sự không đồng đều trong phong trào nông dân và hoạt động Hội phát triển giữa các vùng miền và địa phương. Tăng trưởng nông nghiệp vẫn chủ yếu dựa trên tư duy sản xuất, thiếu chế biến sâu, gia tăng thâm hụt tài nguyên.
Thủ tướng đặt ra mục tiêu chuyển đổi tư duy kinh tế trong ngành nông nghiệp, thúc đẩy tích hợp đa giá trị, và liên kết với phát triển xanh và bền vững.
Cuối cùng, Thủ tướng nhấn mạnh sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức của nông dân về phát triển nông nghiệp hàng hóa lớn, nông nghiệp thông minh, và tích cực hội nhập quốc tế. Thủ tướng cũng kêu gọi sự đồng lòng trong cộng đồng nông dân để thích ứng với biến đổi khí hậu và tận dụng mọi cơ hội, biến những thách thức thành cơ hội.
Đồng thời, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của chuyển đổi số trong nông nghiệp, xác định nó là yêu cầu cấp bách cho sự phát triển và thay đổi mạnh mẽ chuỗi sản xuất, chế biến và kinh doanh nông sản, hướng tới mục tiêu “mỗi nông dân có khả năng truy cập, khai thác, và sử dụng hiệu quả nền tảng dữ liệu số về nông nghiệp.”