Theo thông tin từ Cục Thủy lợi, thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình trạng hạn hán và xâm nhập mặn tiếp tục trở nên nghiêm trọng tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Đến nay, hơn 73.000 hộ dân phải đối mặt với tình trạng thiếu nước cho sinh hoạt. Trong những tháng còn lại của mùa khô, nếu các hồ chứa ở vùng thượng nguồn giảm lượng xả một cách không đều, nguy cơ xâm nhập mặn có thể gia tăng hơn so với dự báo ban đầu.
Hơn 73.000 hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt do hạn mặn ở ĐBSCL
Theo thông tin từ Cục Thủy lợi, thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình hình xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã có dấu hiệu đã vượt qua điểm cao nhất trong mùa khô, diễn ra từ ngày 10-13/3. Dự báo cho thấy, các đợt xâm nhập mặn tiếp theo sẽ xuất hiện ở mức độ thấp hơn so với những ngày trên nhưng vẫn duy trì ở mức tương đối cao, kéo dài đến hết tháng 4/2024. Cụ thể, các đợt xâm nhập mặn cao dự kiến sẽ xuất hiện vào các ngày 7-11/4 và 23-27/4.
Trên khu vực của hai sông Vàm Cỏ, tình trạng xâm nhập mặn tiếp tục gia tăng, với độ mặn ở mức 4 g/l ở các điểm sâu từ 85-90 km trên sông Vàm Cỏ. Dự kiến đỉnh cao của tình trạng này sẽ xuất hiện trong tháng 4 và tiếp tục duy trì ở mức cao đến tháng 5/2024. Các đợt xâm nhập mặn cao dự kiến sẽ xảy ra vào các ngày 7-11/4, 23-27/4 và 6-10/5.
“Nhìn chung, tình hình thực tế của xâm nhập mặn phản ánh đúng với các thông tin đánh giá từ các cơ quan thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn từ tháng 9/2023. Trong thời gian còn lại của mùa khô, nếu các hồ chứa ở vùng thượng nguồn giảm lượng xả một cách không bình thường, nguy cơ xâm nhập mặn có thể tăng cao hơn so với dự báo”, Cục Thủy lợi nhấn mạnh.
Vào tháng 9/2023, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã định rõ các khu vực có nguy cơ ảnh hưởng ban đầu từ xâm nhập mặn. Tổng cộng, có khoảng 56.260ha lúa vụ Đông Xuân và 43.300ha cây ăn trái được chỉ đạo khuyến cáo thuộc vùng nguy cơ từ xâm nhập mặn.
Nhờ các biện pháp đã triển khai, diện tích lúa trong vùng được khuyến cáo đã được đẩy sớm thời vụ, hiện đã thu hoạch hoặc đang ở giai đoạn chín (cắt nước), đảm bảo không gặp thiệt hại. Các khu vực cây ăn trái vẫn được bảo đảm an toàn.
Đến ngày 6/4, trên địa bàn ĐBSCL, diện tích lúa vụ Đông Xuân đã thu hoạch đạt 87,6%, tức là 1.304.301ha/1.488.182ha xuống giống. Diện tích còn lại chưa thu hoạch khoảng 183.881ha, trong đó chỉ có khoảng 300ha (250ha ở Sóc Trăng và 50ha ở Bến Tre) có nguy cơ giảm năng suất. Ngoài ra, đã có 43ha lúa ở tỉnh Sóc Trăng bị mất trắng, đây là các diện tích mà người dân tự phát xuống giống mà không tuân theo khuyến cáo về vùng sản xuất an toàn.
Về việc cung cấp nước sinh hoạt cho nông thôn, có tổng cộng 73.900 hộ dân gặp tình trạng thiếu nước tại các tỉnh Tiền Giang (8.800 hộ), Long An (4.900 hộ), Bến Tre (25.000 hộ), Sóc Trăng (6.400 hộ), Bạc Liêu (4.900 hộ), Kiên Giang (20.000 hộ) và Cà Mau (3.900 hộ). Các khu vực dân cư bị thiếu nước chủ yếu do nguồn nước dưới đất giảm sút, không đủ cung cấp theo nhu cầu như ở các huyện hạ Cần Đước và Cần Giuộc của tỉnh Long An, các huyện U Minh và Trần Văn Thời của tỉnh Cà Mau; nguồn nước mặt tại một số công trình cấp nước tập trung bị nhiễm mặn với độ mặn vượt quá ngưỡng cho phép như các công trình tại Bến Tre và Tiền Giang; nguồn nước ngọt không đủ cung cấp do hạn hán như các công trình cấp nước tại các xã Long Cang và Long Định của huyện Cần Đước, tỉnh Long An; cũng như các hộ dân sống phân tán ở những khu vực chịu ảnh hưởng từ xâm nhập mặn và chưa được cung cấp nước từ các công trình cấp nước tập trung, đồng thời thiếu dụng cụ để trữ đủ nước ngọt trong thời kỳ bị thiếu nước và xâm nhập mặn, đặc biệt là ở các khu vực của tỉnh Long An, Tiền Giang, Cà Mau và Kiên Giang.
Các biện pháp khắc phục đã được triển khai như việc cung cấp nước từ các nguồn phụ trợ, xây dựng các hồ chứa dự phòng và cung cấp dụng cụ trữ nước cho người dân. Tuy nhiên, vấn đề vẫn còn đang được giải quyết và cần sự hỗ trợ từ cấp chính phủ và các tổ chức liên quan để đảm bảo nhu cầu nước sinh hoạt cho dân cư nông thôn trong thời gian khó khăn này.
Theo đánh giá của Cục Thủy lợi, các địa phương đã tiến hành xây dựng kế hoạch phòng chống hạn hán và xâm nhập mặn, hành động tích cực theo chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Hiện tại, mức độ thiệt hại về mặt nông nghiệp do hạn hán và xâm nhập mặn vẫn duy trì ở mức rất thấp so với tác động của hiện tượng này.
Toàn bộ diện tích lúa vụ Đông Xuân ở các tỉnh ven biển đã được gieo trồng sớm từ tháng 10 và 11, hoàn thành vào tháng 12/2023. Nhờ thông qua các tài liệu hướng dẫn về trữ nước trong điều kiện xâm nhập mặn được các cơ quan thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành (như Cục Trồng trọt và Cục Thủy lợi), các địa phương đã tự chủ động tích trữ nước để đảm bảo cung cấp đủ nước trong những thời điểm mặn tăng cao. Hiện nay, toàn bộ diện tích cây trồng thuộc vùng ảnh hưởng đã được bảo vệ an toàn.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã triển khai các giải pháp cung cấp nước sinh hoạt cho các hộ dân bị ảnh hưởng, bao gồm việc hỗ trợ thiết bị và dụng cụ trữ nước (như ở Cà Mau, Kiên Giang và Bạc Liêu); thiết lập các điểm cấp nước công cộng (ví dụ như ở Tiền Giang với 50 điểm cấp nước); tổ chức cấp nước luân phiên (tại Long An), đấu nối hòa mạng giữa các trạm cấp nước, mở rộng tuyến ống (ở Long An, Tiền Giang, Kiên Giang và Sóc Trăng); khoan bổ sung giếng khai thác hoặc sử dụng các giếng sẵn có nhưng tạm chưa khai thác (tại Long An); sử dụng thiết bị lọc mặn và quan trắc độ mặn để vận hành công trình hiệu quả (ở Bến Tre).
Đối với dự án xây dựng cống âu Nguyễn Tấn Thành, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thi công trong 3 tháng, đưa vào vận hành và khai thác sớm. Đây đã đóng góp quan trọng trong việc ngăn chặn mặn, trữ nước và bảo vệ sản xuất nông nghiệp cho vùng diện tích khoảng 12.580 ha và cung cấp nguồn nước thô cho các nhà máy cấp nước sinh hoạt phục vụ khoảng 800.000 người dân của tỉnh Tiền Giang.
Chủ tịch UBND tỉnh, TP chịu trách nhiệm trước Thủ tướng nếu để người dân không có nước sinh hoạt
Ngày 8/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ban hành Công điện số 34, nhấn mạnh việc tập trung bảo đảm cung cấp nước sinh hoạt cho người dân trong các đợt xâm nhập mặn cao điểm tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).
Thủ tướng đề xuất Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL, đặc biệt là các địa phương chịu nhiều ảnh hưởng từ xâm nhập mặn như Bến Tre, Tiền Giang, Kiên Giang, Long An, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, không nên xem nhẹ tình hình, mà phải liên tục theo dõi và triển khai thực hiện nghiêm túc, quyết liệt các biện pháp ứng phó với nắng nóng, hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn.
Các địa phương được yêu cầu tiếp tục rà soát thông tin tình hình từng khu vực, từng ấp, từng hộ dân, đặc biệt là các khu vực ven biển, cuối nguồn cung cấp nước, và khu dân cư trên các cù lao, nhằm xây dựng các phương án cụ thể nhằm đảm bảo cung cấp nước sinh hoạt cho người dân và không để họ phải đối mặt với tình trạng thiếu nước.
Ngoài ra, các nguồn nước ngọt dự trữ cũng sẽ được rà soát để có phương án điều hòa và cung cấp phù hợp với tình hình thực tế tại từng địa phương. Trong trường hợp không đủ nguồn nước, ưu tiên sẽ được đưa ra để cung cấp nước ngọt cho nhu cầu sinh hoạt của người dân.
Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu các địa phương bố trí ngân sách và huy động tài chính từ các nguồn hợp pháp khác nhau để triển khai các biện pháp cần thiết phù hợp với tình hình cụ thể tại địa phương, nhằm đảm bảo cung cấp nước sinh hoạt cho người dân.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL sẽ chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ nếu xảy ra tình trạng người dân không có nước sinh hoạt.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chức năng cung cấp thông tin kịp thời, chính xác về tình hình nguồn nước và xâm nhập mặn tại ĐBSCL, để các địa phương và người dân có thể chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa và ứng phó phù hợp.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục chỉ đạo theo dõi và dự báo diễn biến chuyên ngành, đồng thời hướng dẫn các địa phương triển khai các biện pháp cụ thể phòng chống thiếu nước, xâm nhập mặn, nhằm bảo vệ đời sống và sản xuất nông nghiệp của người dân.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng sẽ phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL để đảm bảo cung cấp nước sinh hoạt cho người dân và các nhu cầu thiết yếu khác ở các đô thị, thị trấn.
Trước tình hình hạn hán và xâm nhập mặn diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và sản xuất tại địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang đã ban hành Quyết định về việc công bố tình huống thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô năm 2024 trên địa bàn huyện Tân Phú Đông.
Theo đó, UBND tỉnh Tiền Giang đã giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phụ trách, phối hợp cùng UBND huyện Tân Phú Đông và các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức vận chuyển nước ngọt (nước ngọt thô có độ mặn nhỏ hơn 100 mgCl-/lít) đến các ao chứa nước tại huyện Tân Phú Đông, nhằm duy trì hoạt động sản xuất và cung cấp nước sinh hoạt cho cư dân địa phương theo quy định của pháp luật.
Đồng thời, sẽ tiến hành khảo sát để lựa chọn vị trí và thời gian vận chuyển nước, đảm bảo việc cung cấp nước ngọt vào các ao chứa nước một cách đúng đắn, hiệu quả và tiết kiệm, tránh lãng phí. Đặc biệt, sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình mặn để xem xét việc kết thúc sớm hoặc kéo dài thời gian vận chuyển nước ngọt.
Trước tình hình hạn hán và xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long vẫn đang diễn biến phức tạp, đe dọa đời sống và sản xuất của người dân. Chính phủ và các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp như vận chuyển nước ngọt, khuyến cáo và hỗ trợ người dân trong việc đối phó với tình huống này. Tuy nhiên, cần tiếp tục theo dõi tình hình, tăng cường ứng phó linh hoạt và hiệu quả, đồng thời đảm bảo sự hợp tác chặt chẽ giữa các cấp quản lý và nhân dân để giảm thiểu tác động tiêu cực của hạn hán và xâm nhập mặn.