Một thực tế dễ nhận thấy là tại một số chợ vẫn còn tình trạng thực phẩm đã nấu chín và thực phẩm tươi sống được bày bán cạnh nhau, thức ăn đã qua chế biến không được che đậy hoặc bày bán trong điều kiện không bảo đảm vệ sinh. Bên cạnh các ki-ốt bán đồ ăn tại chỗ phục vụ thực khách như bún, cháo, chè… là một loạt lồng đựng hàng trăm gia cầm sống trên nền đất đọng nước, bốc mùi khó chịu.
Tại chợ nằm trên phường Mỹ Ðình 1, (quận Nam Từ Liêm), ngoại trừ dãy hàng thịt được kê bàn cao hẳn so với nền chợ, các mặt hàng còn lại như hải sản, rau, hoa quả… đều được các tiểu thương đặt ngay dưới nền đất. Hàng chục lồng gà, vịt, ngan, chim bồ câu các loại để trên nắp cống thoát nước. Mùi hôi tanh của nước thải từ việc giết mổ gia cầm bốc lên nồng nặc cả một góc chợ. Tương tự, tại chợ Ðồng Xa (phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy), tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm cũng xảy ra ở khu bán thủy sản, ngay trên lối đi cạnh cổng chợ chính.
Chị Thu Hà (phường Mai Dịch) cho biết: “Nhiều hàng thủy sản được bố trí sát nhau, thành dãy dài với những chậu tôn cỡ lớn đựng đầy nước và sản phẩm khiến cả đoạn đường luôn ngập ngụa nước. Tình trạng nêu trên cũng diễn ra ở nhiều khu chợ dân sinh khác trong khu vực nội thành như chợ Nghĩa Tân, chợ Thành Công, chợ Phùng Khoang, chợ tự phát dọc phố Nguyễn Thị Thập (giáp ranh giữa quận Thanh Xuân và quận Cầu Giấy)…
Ngoài bức tranh chung về tình trạng mất vệ sinh, vấn đề nguồn gốc hàng hóa tại chợ truyền thống cũng là điều cần quan tâm. Theo đó, khi hỏi về nguồn gốc hàng hóa tại chợ, đều nhận được câu trả lời khá rập khuôn của các tiểu thương, đó là nhập hàng từ công ty, từ cơ sở sản xuất, kinh doanh lớn nào đó. Tuy nhiên, khi quan sát, dễ nhận thấy nhiều sản phẩm được bày bán tại đây đều ở tình trạng không nhãn mác, không nguồn gốc, xuất xứ, thành phần và không có thời hạn sử dụng.
Ngay tại chợ Ðồng Xuân, nhiều chủ cửa hàng đã nhập lượng hàng lớn không rõ nguồn gốc, rồi đóng gói vào các hộp nhựa, sau đó tự gắn nhãn mác vào nhưng không có tên công ty, địa chỉ sản xuất. Có một thực tế là dù có nhiều lực lượng tham gia vào công tác quản lý như cơ quan quản lý thị trường, kiểm dịch, các ban quản lý chợ, cơ quan thuế, chính quyền địa phương…, song vẫn khó kiểm soát vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm.
Dù khẳng định chắc chắn về nguồn gốc sản phẩm thịt lợn được nhập từ các địa chỉ uy tín, song khi nhận được câu hỏi cụ thể về địa chỉ của cơ sở giết mổ, chị Nguyễn Thị Hiển, tiểu thương chợ Thành Công (Hà Nội) chỉ có thể khẳng định hàng được nhập từ lò mổ ở huyện Thanh Trì, còn địa chỉ cụ thể ra sao thì chị không nắm được. “Tôi cũng nhập lại hàng từ các đầu mối cho nên chỉ quan tâm đến giá cả, còn trước đó lợn được nhập ở đâu về thì tôi không rõ”, chị Hiền cho biết. Ðây có lẽ là thực tế đang tồn tại ở rất nhiều chợ truyền thống trên địa bàn Hà Nội khi cả người bán và người mua đều ít quan tâm tới nguồn gốc sản phẩm.
Chia sẻ về những khó khăn trong công tác bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm tại các chợ, lãnh đạo Chi cục Chăn nuôi và Thú y Hà Nội cho biết, hiện hệ thống quản lý, thanh tra, kiểm tra và kiểm nghiệm tại các chợ chưa được kiện toàn, thiếu nhân lực, thiếu trang thiết bị kiểm tra, xét nghiệm nhanh tại chỗ. Bên cạnh đó, việc triển khai lấy mẫu xét nghiệm cũng đang gặp nhiều khó khăn. Ðể phát hiện độc tố, hóa chất… đòi hỏi quy trình lấy mẫu kiểm định hết sức phức tạp, chi phí lớn, thời gian kéo dài. Thêm vào đó, các hộ kinh doanh được yêu cầu lấy mẫu thực phẩm kiểm tra do nghi ngờ chất lượng kém, phải tạm dừng kinh doanh cho nên nhiều hộ đã phản ứng và cho rằng cơ quan chức năng đang làm khó đối với họ.
Theo số liệu thống kê của ngành công thương, hiện nay trên địa bàn thành phố có khoảng 500 chợ lớn nhỏ, cung cấp hàng hóa thực phẩm chiếm bình quân khoảng 70% nhu cầu tiêu dùng của nhân dân Thủ đô. Do vậy, việc bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm là mối quan tâm lớn của cơ quan chức năng và người tiêu dùng.
Trước thực trạng này, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 49/KH-UBND thực hiện Ðề án “Quản lý các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trong chợ trên địa bàn thành phố giai đoạn 2022-2025”. Theo đó, mục tiêu 100% số đơn vị quản lý chợ, các cơ sở kinh doanh thực phẩm cố định tại chợ được tuyên truyền, phổ biến, tập huấn kiến thức về an toàn thực phẩm; 100% số chợ được giám sát, lấy mẫu kiểm tra chất lượng an toàn thực phẩm; 100% số chợ đang hoạt động được nâng cấp, cải tạo, sửa chữa, đầu tư và 100% số chợ xây mới đáp ứng được các tiêu chí chợ bảo đảm an toàn thực phẩm, văn minh thương mại…
Ðồng thời, rà soát, bố trí vị trí thuận lợi để lắp đặt nhà trạm phục vụ Tổ kiểm tra làm việc, lấy mẫu xét nghiệm nhanh hằng ngày đối với các thực phẩm kinh doanh tại chợ; các đơn vị quản lý phải tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trong chợ và xử lý nghiêm các vi phạm… ■