Kiểm nghiệm thực phẩm là một hình thức kiểm soát chất lượng và độ an toàn của thực phẩm. Có nhiều hình thức kiểm nghiệm thực phẩm như: kiểm nghiệm mẫu tại các phòng thí nghiệm, kiểm nghiệm mẫu nhanh tại hiện trường, kiểm nghiệm mẫu bằng xe kiểm nghiệm nhanh.
Bằng mắt thường, sẽ rất khó để người tiêu dùng nhận biết được đâu là thực phẩm sạch, đâu là thực phẩm có chứa các hóa chất độc hại khi mua hàng tại chợ, trung tâm mua bán thực phẩm lớn. Hiện nay, Trung tâm phân tích và chứng nhận chất lượng sản phẩm nông nghiệp Hà Nội đang được sử dụng xe kiểm nghiệm nhanh để kiểm nghiệm mẫu thực phẩm tại các hội chợ. Những chiếc xe này được trang bị khá đầy đủ, bao gồm các loại máy móc chuyên dụng như máy ly tâm, máy gia nhiệt, máy sấy, tủ bảo quản mẫu, nước sạch. Bên cạnh đó, xe còn được trang bị các bộ xét nghiệm nhanh thực phẩm với các chỉ tiêu như hóc môn, hàn the, dư lượng kháng sinh, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chất tạo nạc, dư lượng độc tố nấm mốc…
Khi nhân viên kiểm tra lấy mẫu thực phẩm từ chợ, các mẫu này sẽ được tiến hành xét nghiệm nhanh. Để được xét nghiệm, các mẫu thực phẩm phải được cắt nhỏ và pha với dung môi. Đối với những chỉ tiêu đơn giản như hàn the, hóc môn thì chỉ khoảng 30 phút sẽ có kết quả. Đối với những chỉ tiêu như dư lượng kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật thì sẽ phải đợi khoảng 1 đến 2h
Thông qua kết quả xét nghiệm định tính trên xe, cơ quan chức năng sẽ đưa ra những cảnh báo ban đầu với người tiêu dùng. Từ cơ sở đó, các mẫu nghi ngờ sẽ được gửi về các phòng thí nghiệm để kiểm nghiệm định lượng và đưa ra kết quả xét nghiệm chính xác nhất.
Ưu điểm của xe kiểm nghiệm nhanh là có thể xét nghiệm tại chỗ cùng lúc nhiều loại thực phẩm, giống như một phòng thí nghiệm di động. Các kiểm nghiệm viên sẽ tiến hành phân tích nhanh mẫu trực tiếp trên xe kiểm nghiệm nhanh này.
Năm 2017, Trung tâm phân tích và chứng nhận chất lượng sản phẩm nông nghiệp Hà Nội đã xây dựng kế hoạch số 842/KH-TTPT về việc phân tích an toàn thực phẩm bằng xe kiểm nghiệm nhanh năm 2018 và đã được sở nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội phê duyệt.
Đến hết tháng 6 năm 2018, Trung tâm phân tích và chứng nhận chất lượng sản phẩm nông nghiệp Hà Nội đã thực hiện lấy 153 mẫu thực phẩm với tổng số 730 lượt phân tích tại các hội chợ, chợ đầu mối…trên địa bàn Hà Nội để tiến hành phân tích các chỉ tiêu như chất tạo nạc, kháng sinh, bảo vệ thực vật, độc tố nấm mốc…bằng các test nhanh trên xe kiểm nghiệm. Trong số những mẫu lấy để thực hiện test nhanh không có mẫu nào vượt ngưỡng giới hạn cho phép.
Tuy nhiên, việc kiểm nghiệm mẫu bằng các test nhanh chỉ sàng lọc bước đầu để đánh giá mức độ an toàn thực phẩm bởi các test kiểm tra nhanh có giới hạn phát hiện lớn cũng như độ nhạy thấp. Do đó, công tác kiểm nghiệm nhanh phải gắn với kiểm nghiệm chuyên sâu trong phòng thí nghiệm. Kết quả kiểm nghiệm chuyên sâu mới là các cơ sở để thực hiện xử phạt đối với các cơ sở vi phạm về an toàn thực phẩm. Trong 6 tháng đầu năm 2018, Trung tâm đã tiến hành lấy 52 mẫu thực phẩm tại các chợ đầu mối để tiến hành phân tích kiểm nghiệm chuyên sâu các chỉ tiêu chất tạo nạc, kháng sinh, bảo vệ thực vật, độc tố nấm mốc…tại phòng kiểm nghiệm của Trung tâm với tổng số 326 lượt chỉ tiêu phân tích. Kết quả cho thấy không có mẫu nào vượt ngưỡng giới hạn cho phép.
Trong những tháng cuối năm 2018, vấn đề an toàn thực phẩm càng phải được quan tâm đặc biệt và cũng là thử thách lớn cho Trung tâm trong việc phần tích mẫu bằng xe kiểm nghiệm nhanh cũng như phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm.
Tác giả: Th.s: Lê Thị Ngọc Thúy